این بار نقض برجام نه روح سرگردان آن، که متن و ماهیت خود برجام را هدف قرار داده است. علاوه‌برآنکه رهبر معظم انقلاب صریحاً اعلام کردند تمدید تحریم‌های ده ساله داماتو، نقض برجام است، شخص وزیر امور خارجه و عاقد برجام هم در مجلس شورای اسلامی پیشتر اعلام کرده بود که تمدید داماتو و تحریم‌های ده ساله نقض برجام است. اما قرار است چه اتفاقی رخ دهد؟
سرویس سیاسی قزوین خبر، توافق میان ایران و شش کشور، بارها و بارها نقض شده و شروط ذکر شده رهبر معظم انقلاب اسلامی پیرامون پذیرش برجام بارها زیر پا گذاشته شده است. اما همواره دولت تدبیر و امید در راستای حراست از بزرگ‌ترین دستاورد خود به هر قیمتی، به توجیه ماجرای نقض برجام پرداخته است.
پیش از این بزرگ‌ترین شکل ظالمانه نقض برجام، در اعمال محدودیت برای دستیابی ایران به سیستم بانکی و مالی دنیا اعمال می‌شد و دولت ایالات متحده به بهانه عدم شفافیت اقتصادی ایران و به بهانه مبارزه با پولشویی برای بانک‌هایی که با ایران همکاری می‌کردند محدودیت دسترسی به سیستم اقتصادی خود را اعمال می‌کرد. همچنین آمریکا به همین بهانه‌ها از دسترسی ایران به بازارهای جهانی جلوگیری می‌کرد. برای این کار آنها محدودیت‌های زیادی را برای افراد و تجاری که به ایران رفت و آمد می‌کردند و نیز محدودیت‌های فراوان برای موسسات و بنگاه‌های تجاری همکار ایران در نظر گرفت.
این رفتارهای دولت آمریکا از نظر مقامات وزارت امور خارجه هم نقض برجام محسوب می‌شد و هم محسوب نمی‌شد. در بالاترین شکل آن نیز تنها صدمه به روح سرگردان برجام محسوب می‌شد و اخطار و ایمیل دولت تدبیر و امید را در پی داشت. این شکل از محدودیت‌های پسابرجامی همان چیزی بود که باعث شد تا سیف رسماً اعلام کند تقریباً هیچ چیزی عاید ایران نشده است.
اما این بار نقض برجام نه روح سرگردان آن، که متن و ماهیت خود برجام را هدف قرار داده است. علاوه‌برآنکه رهبر معظم انقلاب صریحاً اعلام کردند تمدید تحریم‌های ده ساله داماتو، نقض برجام است، شخص وزیر امور خارجه و عاقد برجام هم در مجلس شورای اسلامی پیشتر اعلام کرده بود که تمدید داماتو و تحریم‌های ده ساله نقض برجام است. اما قرار است چه اتفاقی رخ دهد؟
رهبر معظم انقلاب پیشتر اعلام کردند که جمهوری اسلامی در برابر این تحریم‌ها واکنش نشان خواهد داد. اما به نظر می‌رسد برخی مسئولان به‌مانند رهبر معظم انقلاب اسلامی، انقلابی نگاه نمی‌کنند و عکس‌العمل احتمالی ایران را هم بیشتر مماشات‌گونه در نظر می‌گیرند.
پیشتر برخی مسئولان گفته بودند که نقض برجام از سوی دولت آمریکا نمی‌تواند این توافق بین‌المللی را از بین ببرد و پنج کشور دیگر طرف توافق ایران هستند. اما کسی به معنای دقیق پاسخ نداده بود که اگر همان محدودیت‌های سابق توسط یک کشور ایجاد گردد، بهره ایران از کل برجام چه خواهد بود زمانی که همچنان در تحریم باقی می‌ماند و دسترسی به بازار جهانی ندارد؟
زمزمه‌های این نگاه به نقض برجام هم شنیده می‌شود. برای مثال سخنگوی نخست‌وزیر انگلیس اعلام کرده دولتش به برجام متعهد است و آن را اجرا می‌کند. اما از آنجایی که دولت ایران نیاز است در مقابل تحریم‌ها عکس‌العمل نشان بدهد، نگاه تساهلی بجای رفتار انقلابی مد نظر قرار می‌گیرد. تابش عضو هیئت رئیسه فراکسیون امید به ایسنا گفته است که مجلس هم احتمالاً به تلافی داماتو، طرح ممنوعیت خرید کالاهای مصرفی آمریکا را تصویب خواهد کرد. اما پر واضح است که میزان خسارت جمهوری اسلامی بسیار بسیار بیشتر از سهم محدود کالاهای مصرفی آمریکا در ایران و مقایسه فیل و فنجان است.
در هرحال عکس‌العمل متقابل دولت ایران می‌تواند از صدور یک بیانیه شدیداللحن در قبال آمریکا، تا طرح مورد ادعای تابش و حتی برخی اقدامات در صنعت هسته‌ای کشور تعریف شود. باید دید دولت تدبیر و امید قصد دارد انقلابی برخورد کند، یا جهت حفظ برجام به هربهانه ولو زیان منافع ملی کشور، تنها به یک عکس‌العمل خنثی اکتفا نماید.
حسام شادمان
ارسال نظرات