ابعاد شخصیتی حضرت زینب (س) از جنبه های متعددی قابل واکاوی است که در این نوشتار به سبک زندگی آن حضرت که از مباحث اصلی و روز جامعه اسلامی ما به حساب می‌آید اشاره ای مختصر می کنیم.
این دختر به بلاها مبتلا میشود و مصیبت‌های مختلفی بر وی وارد میشود و ... به درستی که هر کس بر او و بر مصیبت‌های او گریه کند، ثوابش همانند ثواب گریه بر برادرانش (حسن و حسین و...) هست، سپس او را زینب نامید.(1) به حاضران و غایبان وصیت و سفارش می‌کنم که احترام این دختر را پاس دارند، همانا این دختر، شبیه حضرت خدیجه(س) است».(2)
این جملات را پیامبر گرامی اسلام (ص) در مراسم نام‌گذاری حضرت زینب(س) و در حالی که به شدت گریه می کردند بر زبان جاری ساختند و این آغازی بود بر زندگی اسوه صبر و تقوا.
زینب (س) سومین فرزند مهد ولایت است که در سال پنجم یا ششم هجری (2 یا 3 سال پس از ولادت امام حسین (ع) در مدینه چشم به جهان گشود. هنگامیکه پیامبر (ص) از سفر بازگشته و خبر ولادت فرزند حضرت زهرا (س) را از حضرت علی (ع) شنیدند، فرمودند: « فرزندان فاطمه (س)، فرزندان من هستند. ولی خداوند درباره آنان تصمیم می گیرد.» در همین هنگام جبرئیل نازل شد و پیام آورد که خداوند می فرماید: « نام این دختر را زینب بگذارید که این نام را در لوح محفوظ نوشته ام.»
همان طور که فداکاری های خدیجه در پیشبرد اهداف پیامبر و اسلام بسیار ثمربخش بود، ایثار، صبر و استقامت زینب (س) در راه خدا نیز در بقا و جاودانگی اسلام از اهمیت ویژه ای برخوردار است . ایثار، فداکاری،وزانت عقل، صبر و بردباری، علم وسیع و دانش وافر، سخنان سنجیده و منطقی او در فرصت های حساس توأم با آن مظلومیت و ستم های جانکاهی که به او وارد آمده است، از او چهره یک شخصیت بی نظیر، رزم آور شجاع، جهادگر بی باک و سخنور توانا را در قلوب و اذهان ترسیم نموده است که تا چرخ زمان حرکت دارد، تا نسل ها در روی زمین حیات دارند و تا زمین دور خورشید می گردد این شمع فروزان، چراغ راه جهانیان و نسل های آینده خواهد بود.
ابعاد شخصیتی حضرت زینب (س) از جنبه های متعددی قابل واکاوی است که در این نوشتار به سبک زندگی آن حضرت که از مباحث اصلی و روز جامعه اسلامی ما به حساب می‌آید اشاره ای مختصر می کنیم.
عفت و پاکدامنی:
برازنده ترین زینت زنان و گران قیمت ترین گوهر برای آنان است. زینب (س) درس عفت را به خوبی در مکتب پدر آموخت، آن جا که فرمود: « مَا الْمُجَاهِدُ الشَّهِیدُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ بِأَعْظَمَ أَجْراً مِمَّنْ قَدَرَ فَعَفَّ لَکَادَ الْعَفِیفُ أَنْ یَکُونَ مَلَکاً مِنَ الْمَلَائِکَةِ ؛ » (3) مجاهد شهید در راه خدا، اجرش بیشتر از کسی نیست که قدرت دارد اما عفت میورزد، یعنی قدرت انجام گناه را دارد ولی از آن دوری می کند- نزدیک است که انسان عفیف فرشتهای از فرشتگان باشد. در اینجا به واژه کلی عفاف اشاره شده است که ماورای جنسیت و جایگاه است.
ولایت مداری:
زینب (س) که حضور هفت معصوم را درک کرده، در تمامی ابعاد ولایت مداری ( معرفت امام، تسلیم بی چون و چرا بودن، معرفی و شناساندن ولایت، فداکاری در راه آن و) … سر آمد است. او با چشمان خود مشاهده کرده بود که چگونه مادرش خود را سپر بلای امام خویش قرار داد و خطاب به ولی خود گفت:« روحی لروحک الفداء ونفسی لنفسک الوقاء؛ [ای ابالحسن] روحم فدای روح تو و جانم سپر بلای جان تو باد.» و سرانجام جان خویش را در راه حمایت از علی علیه السلام فدا نمود و شهیده راه ولایت گردید. زینب (ع) به خوبی درس ولایت مداری را از مادر فرا گرفت و آن را به زیبایی در کربلا به عرصه ظهور رساند.
حال آنکه در روزآمد ترین نوع ولایت مداری (در دنیای امروز) باید خانواده اسلامی بعنوان کوچکترین حلقه اجتماعی، ولایت پذیری را رکن اصلی دانست و ستون این خیمه را هر چه مستحکم تر کرد.
صبر :
یکی از بارزترین اوصاف انسانهای کامل، صبر و بردباری در فراز و نشیبهای روزگار و تلخیهای دوران است. گمشده این روزهای جوامع انسانی صبر است. چه بسیار خشونت ها و تصمیمات نادرست که به واسطه شتابزدگی اتفاق می افتد و ماحصل آن ندامت است و سرگردانی. قرآن کریم در آیات متعددی به صابران بشارت داده و پاداشهای فراوان آنها را یادآوری نموده است. زینب (س) از این جهت در اوج کمال قرار دارد. در زیارتنامه آن حضرت میخوانیم:« لقد عجبت من صبرک ملائکه السماء؛» ملائکه آسمان از صبر تو به شگفت آمدند.» مخصوصا در ماجرای کربلا آن چنان صبر و رضا و تسلیم از خود نشان داد، که صبر از روی او خجل است.
مساعدت در امر تشکیل خانواده:
اقدام‌های خیر و نیکوکارانه همواره در تمام جوامع حتی جوامع غیردینی مورد تحسین قرار می‌گیرد و کمک به شکل‌گیری بنیان خانواده که خود عامل بسیاری مهمی در جلوگیری از بزهکاری‌ها می‌باشد در موارد مختلفی در سیره پیامبر(ص) بازگو شده است . عبدالله به علت ارتباط نزدیکی که با عموی خود حضرت امیر(ع) داشت و به علت شرم و حیا؛ خود نتوانست جریان خواستگاری را پیش علی(ع) مطرح کند ازاین‌رو فردی را به‌عنوان واسطه نزد حضرت فرستاد و موضوع را مطرح کرد. حضرت علی(ع) از دخترش نظرخواهی کرد و خود نیز سجایای اخلاقی و رفتاری عبدالله را ستود و زینب(س) به این ازدواج جواب مثبت داد و خود حضرت علی(ع) مقدمات عقد و مراسم ازدواج را مهیا کرد و بر اساس سیره پیامبر(ص) در امر خیر پیش‌قدم شد.
فهم و بصیرت :
مهمترین امتیاز انسان نسبت به سایر موجودات ، حتی ملائکه، دانش و بصیرت اوست» . قُلْ هذِهِ سَبیلی أَدْعُوا إِلَی اللَّهِ عَلی بَصیرَةٍ أَنَا وَ مَنِ اتَّبَعَنی...» ؛ « بگو: این است راه من ، که من و هر کس ( پیروی ام ) کرد با بینایی به سوی خدا دعوت می کنیم»(4)
«بصیرت وقتی بود، غبارآلودگی فتنه نمیتواند آنها را گمراه کند، آنها را به اشتباه بیندازد. اگر بصیرت نبود، انسان ولو با نیت خوب، گاهی در راه بد قدم میگذارد. شما در جبهه‌ی جنگ اگر راه را بلد نباشید، اگر نقشه‌خوانی بلد نباشید، اگر قطب‌نما در اختیار نداشته باشید، یک وقت نگاه میکنید می‌بینید در محاصره‌ی دشمن قرار گرفته‌اید؛ راه را عوضی آمده‌اید، دشمن بر شما مسلط میشود. این قطب‌نما همان بصیرت است.»(5)
درک موقعیت زمانی و مکانی برای بیان آنچه که باید گفته شود، نشان از بینش و فهم انسان دارد که حضرت زینب (س) با ایراد خطبه خود در کاخ یزید تمام آنچه که اهداف حماسه بزرگ کربلا بود را تثبیت کرد و به گوش جهانیان رساند، آنچه را که باید از این واقعه عظیم می آموختند.
- قزوینی، سید محمد کاظم، زینب الکبری من المهد الی اللحد، قم، دارالانصار، چاپ اول، 1426ق، ص35 و 36
- محلاتی، ذبیح الله، ریاحین الشریعه، تهران، انتشارات دارالکتب الاسلامیه، بی تا، ج3، ص38
- نهج البلاغه، حکمت 466
- سوره یوسف آیه 108
- بیانات مقام معظم رهبری در دیدار عمومی با مردم نوشهر (15 مهر سال 88)
ارسال نظرات