درواقع این کتاب نه‌تنها یک کتاب کاربردی و موردی، که مجموعه‌ای خواندنی است که اگر از ابتدای آن آغاز به خواندن کرده و کتاب را به انتها ببرید، بدون شک انگیزه دوچندانی برای به خاطر سپردن ضرب‌المثل‌ها و استفاده از آن‌ها پیدا خواهید کرد.
سرویس فرهنگی قزوین خبر، کتاب ضرب‌المثل‌های مردم قزوین، نوشته دکتر محمدحسین سرداغی، به‌تازگی توسط انتشارات جهاد دانشگاهی قزوین منتشرشده است.
همه ما می‌دانیم که امروز لهجه مردم قزوین و برخی از آداب و سنن قدیمی مردم این سامان در حال فراموشی است و چه‌بسا در آینده‌ای نزدیک ماهیت و وجود لهجه شیرین قزوینی به علل مختلف ازجمله مهاجرپذیر بودن منطقه قزوین، توسعه فنّاوری‌های نوین، پایین آمدن گفتار غالب به این لهجه در شهر قزوین، اثرگذاری بیش‌ازپیش رسانه‌های دیداری و شنیداری و غیره درخطر انقراض قرار گیرد.
محمدحسین سرداغی به همین بهانه و برای حفظ و حراست از بخش مهمی از فرهنگ مردم قزوین، اقدام به گردآوری ضرب‌المثل‌های بومی کرده تا بتواند با انتقال آن‌ها بر اساس لهجه مردم قزوین، به آیندگان و حتی به حاضران خدمت کند.
کتاب با مقدمه و پیشگفتاری آغاز می‌شود که در آن نویسنده از قزوین، موقعیت آن و نیز اهمیت گویش و لهجه مردم گفته است. مثال‌هایی را ذکر کرده و ابراز نگرانی کرده که برخی از واژه‌های امروز دیگر متداول نیستند و اگر ثبت و ضبط نشوند، به‌زودی به‌صورت کامل به فراموشی سپرده می‌شوند.
برای ذکر ضرب‌المثل‌ها، از روش دسته‌بندی الفبایی استفاده‌شده و بر این اساس ضرب‌المثل‌ها از حرفی که نقل آن‌ها آغاز می‌گردد ترتیب شده‌اند. نویسنده علاوه بر اینکه اصل ضرب‌المثل را ذکر کرده مفهوم آن را نیز در قالب شکل نوشتاری بیان می‌کند و سپس توضیحات موردنیاز را برای آن ضرب‌المثل ذکر می‌کند.
باوجودآنکه کتاب دسته‌بندی موضوعی ندارد و نمی‌توان در موارد و موضوعات موردنیاز سراغ یک ضرب‌المثل رفت، اما به‌خوبی روشن است که برخی از ضرب‌المثل‌های مردم نیز در کتاب نیامده و شاید برای انتقال بخش‌هایی که نمی‌شد آن‌ها را ذکر کرد باید راه‌حلی اندیشیده می‌شد. مانند کتاب دو بلبل روی شاخسار پسته که اشعار عامیانه مردم قزوین را بیان کرده و برای نقل مواردی که عرفا قابل‌بیان نبوده‌اند از روش نقطه‌چین بهره برده.
درهرحال به نظر می‌رسد وجود دسته‌بندی موضوعی نیز می‌توانست کمک بزرگی به کتاب کند. درواقع دسته‌بندی موضوعی کتاب را کاربردی‌تر می‌کرد و این امکان را فراهم می‌آورد که مردم بتوانند در موارد موردنیاز ضرب‌المثل دلخواه خود را انتخاب کنند و از آن استفاده نمایند و این نحو کاربرد خود می‌توانست به حفظ این ضرب‌المثل‌ها کمک کند.
یکی از نقاط قوت کتاب، تلاش فوق‌العاده نویسنده در نقل ضرب‌المثل‌ها به همان شکل گفتاری آن‌ها با لهجه شیرین قزوینی است و در این نوع نقل، به‌خوبی روحیه لطیف، طناز، نکته‌سنج، رک و صریح مردم مینودر منتقل می‌شود و حتی از خواندن صرف ضرب‌المثل‌ها می‌توان لذت برد.
درواقع این کتاب نه‌تنها یک کتاب کاربردی و موردی، که مجموعه‌ای خواندنی است که اگر از ابتدای آن آغاز به خواندن کرده و کتاب را به انتها ببرید، بدون شک انگیزه دوچندانی برای به خاطر سپردن ضرب‌المثل‌ها و استفاده از آن‌ها پیدا خواهید کرد.
به نظر می‌رسد با بررسی کتاب، درهم‌آمیختگی زبانی مردم قزوین را با اقوام ساکن در این منطقه بیشتر درک کنیم. چراکه بسیاری از واژه‌ها ریشه در زبان آذری دارند و همچنین از گویش تاتی، زبان کردی و برخی از اقوام هم واژه‌ها و کلماتی اخذشده است و این نشان‌دهنده همان وضعیت حاکم در قزوین است: منطقه مهاجرپذیر.
به‌هرروی، خواندن کتاب ضرب‌المثل‌های مردم قزوین آن‌قدر لذت‌بخش هست که خواندن این کتاب را به شما پیشنهاد کنیم. می‌توانید این کتاب را از انتشارات جهاد دانشگاهی قزوین و یا کتاب‌فروشی‌های دیگر شهر تهیه کنید و از لذت مطالعه آن بهره‌مند شوید.
جابر خرم‌نیا
ارسال نظرات