کدخبر: 3805

با نزدیک شدن به اواخر سال، بحث بودجه سال آینده کشور علاوه بر دولت و مجلس، در بسیاری از محافل به موضوع اصلی تبدیل می شود. در این نوشتار به بررسی بودجه 98 در مقایسه با بودجه سال های قبل پرداخته می شود.

قانون بودجه مهمترین سند سیاستگذاری مالی هر کشور است. در لایحه بودجه، منابع و مصارف کل دولت در سال آینده بیان می‌گردد. تحلیل میزان بودجه، منابع آن و مصارف آن نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. 
لایحه بودجه 98 توسط سازمان برنامه و بودجه تهیه شده ولی به دلیل تعطیلی مجلس هنوز توسط رئیس جمهور تقدیم مجلس نگشته است. اما با توجه به اخبار موجود در رابطه با آن به بررسی تغییرات لایحه بودجه به نسبت بودجه سال گذشته و سال‌های گذشته می‌پردازیم.
بودجه 98 ؛ سیاست‌ها، ویژگی‌ها، رسالت‌ها و... 
محمد باقر نوبخت رئیس سازمان برنامه و بودجه کشور در توییتی نوشته بود که سیاست دولت، مقابله با تحریم‌ها و کم کردن فشار اقتصادی بر مردم و از بین بردن فقر مطلق است. بدون هیچ واهمه‌ای از فشارها، نظام بودجه‌ریزی اصلاح می‌شود. اولویت‌بندی در بودجه 98 صورت گرفته و به نسبت سال‌های گذشته بودجه نهادها و وزارتخانه‌ها بازنویسی و در آن تجدید نظر می‌شود.1 همچنین در 5 آذر پایگاه اطلاع رسانی دولت به انتشار ویژگی‌های بودجه سال 1398 اقدام کرد:2
پس از آن، شاخص‌های تقویت انضباط بودجه‌ای در سال 98 توسط پایگاه اطلاع‌رسانی دولت انتشار یافت:
در 11 آذر نیز مهمترین سیاست‌ها و حمایت از تولید و اشتغال در بودجه 98 منتشر شد:
 
در 17 آذر نیز مبنای سیاست های بودجه 98 برای تاثیر مثبت بر حوزه اقتصادی و مالی کشور منتشر شد:
پس از آن، در 18 آذر رسالت بودجه 98 منتشر شد:
سوالی در پایان تعریف‌ها و تمجیدها از بودجه 98 ایجاد می‌شود مبنی بر این که چه تغییراتی در بودجه، این ویژگی‌ها را محقق می‌سازد؟ و آیا واقعا بودجه 98 متفاوت است؟
در ادامه با نگاهی کلی به بودجه 98 سعی در پاسخ به این سؤال داریم.
نگاهی کلی به بودجه 98 در طرف منابع
433هزار میلیارد تومان منابع درآمدی برای دولت در سال آینده از محل مالیات، واگذاری‌ها، نفت و ... در نظر گرفته شده است که رشد 12 درصدی منابع بودجه را نشان می‌دهد؛3 اما با تعدیل کردن بودجه، با توجه به نرخ تورم در 8 ماهه اول امسال که مطابق گزارش بانک مرکزی به صورت ذیل است،4 می‌توان بیان کرد که رشد بودجه، رشدی واقعی نیست بلکه رشدی اسمی است و تقریبا همان هزینه‌های سال گذشته را با ترکیبی متفاوت شاهد خواهیم بود. این مورد را می‌توان در راستای مبنای سیاستی بودجه 98 که واگذاری تصدی‌گری‌های دولت است دانست، اگر GDP واقعی کشور نسبت به سال جاری کاهش پیدا نکند. 
همچنین در این بودجه، وابستگی به نفت 27 درصد بیان شده است که با فروش روزانه یک و نیم میلیون بشکه نفت به قیمت هر بشکه 54 دلار و واریز 34 درصد از درآمدهای نفتی به صندوق توسعه ملی طبق برنامه ششم توسعه محقق می شود.5 طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، در بررسی لایحه بودجه سال 1397 کل کشور وابستگی بودجه به نفت به صورت زیر بوده است: 
با بررسی گزارش‌های مرکز پژوهش‌های مجلس در رابطه با بودجه سال 96 و 95 می‌توان دریافت که قانون، وابستگی بودجه به نفت در سال 1394 را 31/1 درصد تصویب کرده است اما عملکرد آن 35/1 بوده است و همچنین قانون، 25/5 درصد وابستگی بودجه به نفت را در سال 1395 تصویب کرده است در حالی که عملکرد آن 27/3 درصد بوده است. تفاوت وابستگی بودجه به نفت بین آن چه به تصویب مجلس می‌رسد با آن چه که در لایحه بودجه پیشنهاد می‌شود همیشه کمتر از 1 درصد است ولی همیشه تفاوتی بیش از یک درصد بین آنچه تصویب می‌شود و آن چه در عمل اتفاق می‌افتد وجود دارد. می‌توان نتیجه گرفت که وابستگی به نفت بودجه 98  در عمل، بیشتر از 27 درصد و نزدیک به 30 درصد خواهد بود؛ البته همین مقدار را هم با توجه به 2 درصد افزایش سهم صندوق توسعه ملی نسبت به سال گذشته6 می‌توان گام مؤثری در جهت کاهش وابستگی به نفت دانست. هرچند این کاهش بیشتر ارمغان تحریم هاست تا عزم دولت مردان برای مقابله فعالانه با تحریم‌ها؛ چرا که به علت تحریم است که میزان صادرات نفت به یک و نیم میلیون بشکه در روز رسیده است.
همچنین درآمد مالیاتی 120 هزار میلیارد در نظر گرفته شده که نسبت به سال 97 تغییری نکرده است. بنابراعلام رئیس سازمان مالیاتی، آمادگی کاهش 5 درصدی مالیات عملکرد تولید وجود دارد. به این ترتیب کاهش درآمد ناشی از کاهش مأخذ مالیات تولید از طریق مبارزه با فرارمالیاتی جبران خواهد شد.7
جای سوال وجود دارد که چرا طرح مالیات بر عایدی سرمایه در بخش مسکن با اینکه در 12شهریور 97 توسط مجلس اعلام وصول شده است به جریان نیافتاده تا بتواند سهم درآمدهای مالیاتی دولت را افزایش  و سهم نفت و وابستگی به نفت را کاهش دهد.8
همچنین درآمد گمرکی در بودجه 98، 26هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده در حالی که در قانون بودجه 97، 29هزار میلیارد تومان است. قسمت عمده این کاهش مربوط به ممنوعیت واردات خودرو است.9
علاوه بر موارد ذکر شده، رشد 44 هزارمیلیارد تومانی منابع هدفمندی در بودجه 98 را نسبت به سال جاری شاهد خواهیم بود.
در مجموع، می‌توان بیان کرد که در طرف منابع، به جز کاهش وابستگی به نفت و افزایش منابع هدفمندی، تغییر خاص دیگری را شاهد نیستیم. برخی معتقدند، تحقق این درآمدها به دلیل رکود در جامعه پایدار نیستند و شرایط تحریمی، میزان صادرات و فروش نفت را تحت تاثیر قرار می‌دهد.10
نگاهی کلی به بودجه 98 در طرف مصارف
مهمترین مسائل در بخش مصارف، بحث عدالت اجتماعی و اشتغال و رشد اقتصادی است. در راستای تحقق شعارهای بودجه 98 حول عدالت اجتماعی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- اختصاص 900میلیارد تومان به مدارس مناطق محروم
- تخصیص 7 هزار میلیارد تومان برای مقابله با فقر مطلق و حمایت از اقشار ضعیف 
- افزایش 20 درصدی حقوق کارمندان کشوری و لشکری 
- اختصاص 14 میلیارد دلار ارز 4200 تومانی برای تأمین کالاهای اساسی با هدف حمایت از معیشت مردم11
در راستای افزایش اشتغال و رشد اقتصادی، بودجه عمرانی کشور از 62 هزارمیلیارد تومان در سال جاری به 65 هزارمیلیارد تومان برای سال 98 افزایش یافته است.12 طبق گزارش بررسی لایحه بودجه سال 1397 کل کشور توسط مرکز پژوهش‌های مجلس، میزان تحقق بودجه عمرانی به قانون مصوب در بیشتر سال ها زیر 80 درصد بوده است و در تمام طول دوران دولت یازدهم به جز سال 93 زیر 60 درصد بوده است.
در مجموع، می‌توان بیان کرد که بودجه 98 با شعارهای اصلی آن تطابق کلی دارد اما آن چه که سابقه اجرای بودجه‌های سال‌های گذشته نشان می‌دهد این است که، عدم تحقق کامل یا حتی نزدیک به کامل این اهداف، احتمال بالایی دارد. پس باید منتظر سال آینده بمانیم تا در میدان عمل ویژگی‌های بودجه 98 را ببینیم.
 
 
  1. https://www.mehrnews.com/news/4440594
  2. http://dolat.ir/
  3. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/09/16/1893266
  4. https://www.cbi.ir/Inflation/Inflation_FA.aspx
  5. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/09/16/1893266
  6. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/09/14/1891515
  7. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/09/12/1889562
  8. https://www.farsnews.com/news/13970612000349
  9. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/09/12/1889609
  10. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/09/19/1895323
  11. https://www.tasnimnews.com/fa/news/1397/09/16/1893266
  12. https://www.mehrnews.com/news/4477232
  13. مرکز پژوهش های مجلس ، بررسی لایحه بودجه سال 1395 کل کشور
  14. مرکز پژوهش های مجلس، بررسی لایحه بودجه سال 1396 کل کشور
  15. مرکز پژوهش های مجلس، بررسی لایحه بودجه سال 1397 کل کشور

ارسال نظرات

آخرین اخبار