یکی از تفاوت های تهدیدات امروز زبان فارسی نسبت به گذشته، پیامدهای گرایش به زبان بیگانه محسوب می شود چرا که امروز تنها بحث ورود لغات غربی به زبان فارسی مطرح نیست، بلکه ساختار دستوری زبان و به دنبال آن نگرش، فرهنگ و نظام فکری مردم مورد هجوم قرار گرفته است چرا که بسیاری از واژه ها با ورود خود، معنا و مفهوم و مبانی فکری خاص خودشان را نیز القا خواهند کرد.
به گزارش سرویس فرهنگی قزوین خبر؛ تقویم شمسی، اسفند ماه را به عنوان بزرگداشت ادیب و زبان شناس پرافتخار این سرزمین در خود جای داده است.
پیرو یادآوری جایگاه دهخدا در زبان و ادبیات فارسی گفت و گویی داشتیم با دکتر سید علی قاسم زاده، مدرس و عضو هیئت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)، که در چند بخش می خوانیم:
بخش اول
علی اکبر دهخدا زاده ی سال 1285 هجری شمسی در تهران است که به دلیل قزوینی بودنِ اصالت پدر، به این شهر منسوب می باشد؛ وی پس ازآنکه در نوجوانی پدر را از دست داد، وارد مدرسه ای وابسته به وزارت امور خارجه و مشغول به تدریس در رشته علوم سیاسی شد.
علی اکبردهخدا علاوه بر آشنایی با زبان فرانسه، توسط معلمان بزرگی تربیت یافت که محمد حسین فروغی پدر محمدعلی فروغی یکی از دبیران وی در رشته ادبیات محسوب می شد که تاثیرگذاری به سزایی بر وی گذاشت و با شناخت استعداد و توانمندی دهخدا در این رشته، وی را ترغیب به تدریس ادبیات کرد.
ایشان پس از اتمام تحصیلات، به اشتغال در وزارت خانه ایران در وین می پردازد و هم زمان با وقوع انقلاب مشروطه به ایران بازگشته و با نقش آفرینی در این انقلاب، سهم مهمی را در این جریان ایفا می کند؛ دهخدا با همکاری میرزا جهانگیرخان صور اسرافیل مقالات و نوشته هایی را جهت بیداری مردم می نویسد، دهخدا با تمام تاثیرگذاری هایش در جریانات سیاسی، بعد از انقلاب و جنگ جهانی دوم، دنیای سیاست را رها می کند و به نگارش و تصحیح متون ادبی می پردازد.
کتاب فرهنگ لغت و دایره المعارف فارسی را که محتوی اطلاعات جغرافیایی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی می باشد، یکی از بزرگ ترین آثار او محسوب می شود؛ برخلاف آمکه عده ای جمال زاده را به عنوان پدر داستان نویسی ایران معرفی می کنند، علی اکبردهخدا را به جهت تاثیرگذاری داستان های کوتاهش همچون چرند و پرند می توان پدر داستان نویسی دانست.
دهخدا با سبک آفرینی در نگارش آثار ادبی، لغت نامه، چرند و پرند و ...بسیاری از نویسندگان و ادیبان را به پیروی و تبعیت از خویش واداشت و جریان تازه ای را در ادبیات فارسی ایجاد کرد چرا که زبان طنزآمیز وی برای انتقادها بسیار تاثیرگذار بود.
جایگاه درخشان دهخد را درخلق آثار نوین در ادبیات فارسی، بیداری اجتماعی، گرایش به ادبیات مدرن و جدید، ایجاد سبک نوین در روزنامه نگاری به ویژه در طنزپردازی های سیاسی نمی توان نادیده گرفت.
..............................
زبان، یک پدیده و عنصر پویاست که حیات آن به ارتباط و پیوندش با جامعه بستگی دارد؛ در طول تاریخ پیدایش تا کنون، زبان فارسی تحولات بسیاری را پشت سر گذاشته که روز به روز به غنا و جامعیت ان افزوده شده است.
زبان هر ملتی ارتباط تنگانگ با وقایع سیاسی و تاریخی آن جامعه دارد که به تبعیت از آن تغییر می کند؛ در طی تاریخ، ارتباطات میان فرهنگی بین ایران و اقوام مهاجم به این سرزمین در قالب ورود واژگان و امثال ادبی روی داده است، برای مثال هم زمان با ورود اسلام به ایران، واژه های عربی نیز وارد زبان فارسی می شود و مردم ایران نیز برای یادگیری هرچه بیش تر قرآن کریم به فراگیری زبان عربی گرایش پیدا می کنند، علاوه بر آن اوج بودن زبان عربی در آن روزها، بزرگان و عوام مردم را نیز به یادگیری زبان عربی و صحبت به آن ترغیب می کرد.
نمونه ی دیگری از این تهاجمات را می توان حمله مغول به ایران دانست که در پی آن واژه ها، اصطلاحات و حتی آداب و رسوم مغولی نیز وارد ایران شد، برای مثال تا مدت ها سال شمار ایران براساس نگاه و رسوم مغول ها به شیوه نامگذاری سال به نام حیوانات بود.
بسیاری از واژه های معمول و مورد استفاده ی امروز، میراث حضور مغول در این سرزمین است که تومان، اردو، آقا و یورش را می توان از آن قبیل دانست؛ مغول ها به هر 10 هزار نفر تومان می گفتند که به مرور زمان این واژه هم چون بسیاری از واژگان دیگر جای خود را در ربان فارسی تثبیت کرد.
در کل می توان زبان را متاثر از اتفاقات سیاسی، اجتماعی و تحولات دانست که گاها به واسطه آن به دایره واژه های زبان افزوده می شود و گاهی کاسته که خوشبختانه زبان فارسی با تمام جذابیت هایی که در جذب کلمات گوناگون داشته است، ساختار خود را حفظ کرده است چرا که پایه و اساس زبان، دستور است.
وُرف در قرن بیستم با بیان نظریه نسبیت زبانی اظهار می کند که ساختار فکری هر ملتی در تبعیت از ساختار دستور زبانی آن ملت است، اختلاف جهان بینی ها در گرو اختلاف دستور زبان ها می باشد و در واقع، زبان هر ملتی جهان بینی و در ادامه فرهنگ آن ملت را می سازد.
- بنیامین وُرف -
گرایش شدید جوان امروز به سمت غرب و لغات انگلیسی که ناشی از سیطره این زبان است را می توان تهدید بزرگی برای زبان فارسی داتست که یکی از مشکلات بزرگ دنیای معاصر محسوب می شود که تلاش بزرگان ادبیات فارسی از فردوسی تا دهخدا را به مخاطره می اندازد.
یکی از تفاوت های تهدیدات امروز زبان فارسی نسبت به گذشته، پیامدهای گرایش به زبان بیگانه محسوب می شود چرا که امروز تنها بحث ورود لغات غربی به زبان فارسی مطرح نیست، بلکه ساختار دستوری زبان و به دنبال آن نگرش، فرهنگ و نظام فکری مردم مورد هجوم قرار گرفته است چرا که بسیاری از واژه ها با ورود خود، معنا و مفهوم و مبانی فکری خاص خودشان را نیز القا خواهند کرد که در این میان می توان به واژگانی چون اومانیسم، سوسیالیسم، فمنیسم و ... اشاره کرد.
و این در حالی است که در قدیم، واژه های عربی و مغولی، جهان بینی خاصی را به زبان فارسی و خدشه ای بر دستور آن وارد نکردند اما امروز به واسطه ورود لغات انگلیسی به زبان فارسی، شاهد ایجاد جریانات و فرهنگ غربی در ایران هستیم که یکی از نقاط تهدید خطرناک به حساب می آید.
اولین زمینه های این آسیب را می توان در زمان مشروطه و ترجمه کتاب های غربی به زبان فارسی دانست؛ بعضی مترجمان آن زمان که به عمق آگاهی و اندیشه در زبان فارسی دست نیافته بودند، در حین ترجمه، دستور زبان مبدا را به زبان مقصد یعنی فارسی وارد می کردند که این اتفاقات تا زمان معاصر هم ادامه پیدا کرد که این مساله می تواند آشفتگی را در زبان ایجاد کند که البته خوشبختانه تا امروز آسیب های جدی به پایه های فارسی وارد نشده است.
ادامه دارد...
انتهای پیام/
ارسال نظرات