تحزب و حزب‌گرایی٬ چرا و چگونه

سرویس سیاسی قزوین خبر،

در بحث از احزاب و تحزب به شکلی که امروزه شاهد آنیم٬ در تاریخ اسلام و سیره نبی مکرم اسلام(صلی الله علیه وآله) و ائمه هدی(علیهم السلام) نمونه ای مطرح نبوده است وآنچه مشاهده می شود٬ در واقع رونوشتی از مدلهای غربیست.

در واقع در شریعت اسلام و درجایی که امام معصوم(ع) متصل به علم لدنی الهی حضور دارد٬ سخن از تحزب٬ نوعی تنزل در مراتب و طبقه بندی ماهوی حکومتی است. به این معنا که وقتی نوعی ایده‌آل و متعالی از حکومت وجود دارد و می‌تواند بدون خطا جامعه را به نهایت رفاه دنیوی و سعادت اخروی برساند٬ سخن گفتن از تحزب٬ به عنوان یکی از ملزومات حکومت٬ نوعی تنزل به حساب می‌آید.

به همین دلیل در تاریخ اسلام و در زمان حکومت معصوم٬ جریانات جامعه به حق و باطل٬ و نه حق و باطل و چند جریان بینابینی نه‌حق و نه‌باطل٬ تقسیم می‌شدند.

اما در عصر غیبت شرایط-به لحاظ صوری- تفاوت دارد. یعنی از نظر ماهیت٬ حکومت ولی فقیه و امام معصوم(ع) مشابه و مساوی هم‌اند. تنها تفاوت این دو دوره زمانی را شاید بتوان در عنصر امت دانست. و آن هم به اینصورت که عنصر همراهی مردم اهمیت بیشتری یابد. بطوری که از آغاز غیبت حضرت حجت( روحی فداه) تا انقلاب اسلامی٬ با وجود مرجعیت تام و شاخص شیعه٬ و بدلیل عدم آمادگی امت در درک و پذیرش حق٬ حکومت ولی فقیه حتی بصورت اسمی و صوری هم شکل نگرفت. البته نباید از مجاهدات علمای این دوران در تبیین نوع حکومت دوران غیبت و نظریه ولایت مطلقه فقیه چشم پوشید.

اما پس از انقلاب اسلامی مردم ایران -که تنها انقلاب عقیدتی تاریخ پس از اسلام بود- آمادگی نسبی مردم ایران و همچنین قرار گرفتن ولی فقیه در راس کشور و انقلاب٬ تجربه ای جدید در تاریخ حکومت‌ها رخ داد که هیچ شباهتی با انواع حکومت‌ها و انقلاب‌های قبل از خود نداشت و به همین خاطر نیاز بود تا تدابیر خاصی اندیشیده شود تا این تنها انقلاب انسان ساز و سعادت خواه و ترقی طلب جهان٬ طعم شیرین آزادگی را به همه مظلومان جهان٬ که چشم امیدشان به ایران بود٬ بچشاند.

امام خمینی(ره) به عنوان نظریه پرداز و مجری اصلی انقلاب٬ نظر به همه آنچه در بالا آمد و بسیاری ناگفته‌های دیگر٬ در ابتدای امر با شکل گیری و فعالیت احزاب موافق نبودند. اما اصرار برخی یاران واقعی٬ و نه کسانی که خود را به امام(ره) نزدیک می کردند٬ همچون شهید بهشتی٬ که دلایلی چون فعالیت عناصر مخرب تحت عناوین گروه و حزب و سازماندهی نیروها برای پیشبرد اهداف خود و عدم کادرسازی و کار تشکیلاتی در نیروهای انقلابی و ارزشی بدون استفاده از پتانسیل تشکیل حزب و دیگر ضرورتهای آن زمان٬ و با سه شرط با فعالیت موقت و در حد ضرورت احزاب موافقت کردند.

اما به مرور زمان تحزب و شکل‌گیری گفتمان هایی تحت نام و عنوان احزاب٬ سبب شد تا امور از شریان اصلی خارج شود.

احزاب مختلفی شروع به فعالیت کردند که هرکدام برنامه مخصوص به خود را داشتند و البته در اکثر موارد یا هیچ تطبیقی با انقلاب اسلامی و جمهوری اسلامی نداشت و یا با نگاه و برداشتی التقاطی از انقلاب اسلامی٬ شکل گرفته بود.

از لحاظ ساختاری نیز می توان گفت حزب موتلفه اسلامی به عنوان اولین جریان سیاسی بود که سعی کرد شرایط و ظرایف اسلامی را در خود رعایت کند. مصوبات شورای مرکزی این حزب تنها وقتی جنبه قانونی و لازم‌الاجرا بودن به خود می گرفت که از فیلتر شورای فقاهت بگذرد.

بعدها سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیز چنین کمربند اطمینانی را در ساختار خود لحاظ کرد.

در حال حاضر اما٬ جبهه پایداری از طیف اصولگرایان این ساختار را در خود تعبیه کرده تا تمام ملاحظات شرعی و قانونی و نظرات حضرت امام(ره) رعایت کرده باشد و از هرگونه کجروی و انحراف احتمالی ممانعت به عمل آید.

در شماره دوم محاسن و معایب مدل امروزی تحزب را باهم بازخوانی خواهیم کرد.

انتهای پیام/